In de wereld van voetbal omringen mythes en stellingen van commentatoren vaak de velden. Een van die stellingen blijft voor velen onduidelijk: moet de speler die de penalty heeft verdiend ook de strafschop nemen? Deze vraag heeft aanleiding gegeven tot talloze discussies op de tribunes en de kleedkamers. Recente analyses en studies werpen een nieuw licht op deze lang bestaande voetbalmythe.

Mythe of feit?

Traditioneel geloofden velen dat de emotionele en psychologische betrokkenheid van de speler op wie de overtreding werd gemaakt hem de ideale kandidaat maakte om de penalty te nemen. Het idee is dat de directe betrokkenheid bij het incident een extra motivatie zou zijn, waardoor de kans op scoren zou toenemen. Die stelling blijkt echter onjuist. Statistische analyses wijzen uit dat er geen significant verband bestaat tussen de speler die de penalty heeft verdiend en de succeskans van de daaruitvolgende strafschop.

Niet de betrokkenheid, maar de eerdere prestaties bij penalty’s zullen een veel betrouwbaardere voorspeller zijn van toekomstig succes. Spelers met een sterke geschiedenis in het benutten van strafschoppen blijken consistentere presteerders, los van de context waarin de penalty wordt toegekend. Dit inzicht onderstreept het belang van een objectieve, op data gebaseerde benadering bij het selecteren van de penaltynemer. Blind vertrouwen op ‘gevoel’ is zoals vaak niet de beste keuze bij het wedden op voetbal.

Expected goals als indicatie

Een interessante statistiek die in deze discussie vaak wordt aangehaald, is de ‘expected goals’ (xG) waarde van penalty’s. De xG-maatstaf, die de waarschijnlijkheid dat een bepaalde schotkans tot een doelpunt leidt uitdrukt, toont aan dat penalty’s gemiddeld een xG-waarde hebben van 0.76 tot 0.80, wat betekent dat ongeveer 76-80% van de penalty’s in doelpunten resulteert. Deze statistiek ondersteunt het argument dat de keuze van de penaltynemer meer gebaseerd moet zijn op bewezen vaardigheden en betrouwbaarheid dan op wie de penalty heeft verdiend.

Denk hierbij aan spelers die gevestigde waardes zijn vanop elf meter. Cristiano Ronaldo is een speler die vaak vertrouwd zal worden vanop de stip. De Portugees kan rekenen op een succespercentage van 84% en scoort zo beter dan de gemiddelde xG van een strafschop. Één van de beste strafschoppennemers is Matt Le Tissier, de voormalige Engelse voetballer van Southampton, die 48 van zijn 49 strafschoppen omzette. Hij komt hiermee ver boven de gemiddelde xG van een strafschop. Als de fout op een medespeler van Le Tissier gemaakt werd, dan zal toch de Engelsman degene zijn die de strafschop neemt.